İTÜ Bilim İnsanlarından Aşırı Yağışların Nedeniyle İlgili Çalışma

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Tolga Görüm ve ekibi, Kahramanmaraş merkezli depremlerin etkilediği Şanlıurfa ve Adıyaman illerinde meydana gelen aşırı yağışların nedenini incelemek amacıyla çalışma başlattı. 14-15 Mart 2023 tarihlerinde Şanlıurfa’nın merkez ilçeleri ile Adıyaman’ın Tut ve Çelikhan ilçelerinde 21 kişinin hayatını kaybettiği ve 4 kişinin kaybolduğu olayla ilgili araştırmalar sürdürüldü.

Araştırmacılar, bölgede meydana gelen aşırı yağışların Kızıldeniz üzerinden beslenen “atmosferik nehir” kaynaklı olduğunu belirledi. Bu durumun depremler sonucu heyelanlar ve diğer kütle hareketlerinde artışa neden olduğu ifade edildi.

Elde edilen veriler ve araştırma sonuçları, “Nature Communications Earth & Environment” dergisinde yayımlandı.

Prof. Dr. Görüm, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bölgedeki heyelanlar üzerinde yaptıkları çalışmada, 6 Şubat depremlerinden sonra mart ayındaki aşırı yağışların heyelanları nasıl tetiklediğini gözlemlediklerini aktardı.

Aşırı yağışların Şanlıurfa ve Adıyaman ilçelerinde son 21 yılın en şiddetlileri olduğunu dile getiren Görüm, depremin etkisiyle yamaçlarda heyelanları tetiklediğini ve toprak kaymalarının oluştuğunu belirtti.

Atmosferik Nehirler ve Doğal Afet Riskleri

Prof. Dr. Görüm, atmosferik nehirlerin tropikal bölgelerde yoğun su buharı içeren hava akımları olduğunu ve uzun mesafelere nem taşıyarak ani ve şiddetli yağışlara sebep olabileceğini açıkladı. Bu durumun afet bölgelerinde önemli bir risk oluşturduğunu vurguladı.

Aynı zamanda atmosferik nehirlerin enerji ve ısı transferinde de rol aldığını belirten Görüm, bu durumun ani kar erimelerine sebep olarak doğal afetleri tetikleyebileceğini söyledi.

Depremlerin ardından aşırı yağışların daha fazla yıkıma neden olduğunu ifade eden Görüm, bölgedeki olayların zaman ve mekan açısından anlaşılmasının kritik bir önem taşıdığını belirtti.

Ekonomik Etkiler ve Tarım Arazi Kayıpları

Atmosferik nehirlerin ve aşırı yağışların bölgedeki ekonomik etkilere de değinen Görüm, heyelanlarla birlikte taşınan molozların ciddi Sediman problemlerine yol açtığını söyledi.

Bölgede büyük miktarda toprak ve kaya kütlesinin yer değiştirdiğini belirten Görüm, bu durumun barajların ömrünü kısaltabileceğini ve tarımsal alanlara zarar verebileceğini dile getirdi.

Özellikle ‘Antep fıstığı’ ve badem gibi coğrafi işaretli ürünlerin yetiştirildiği tarım arazilerinin olumsuz etkilendiğini vurguladı.